INPSYCHE.GR Εύη Ρομφαία, Κλινική ψυχολόγος
Σχετικά Άρθρα
Εάν η πανδημία Covid-19 φαίνεται εξωπραγματική σε εσάς, τότε ήταν διπλά σουρεαλιστική για΄μένα. Για σχεδόν δύο χρόνια, εργαζόμουν σε ένα βιβλίο με τίτλο «Η ψυχολογία των πανδημιών», το οποίο δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2019. Λίγες εβδομάδες μετά τη δημοσίευση, εμφανίστηκε ο Covid-19 και η διάδοση της λοίμωξης έφτασε σε πανδημικές διαστάσεις. Στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου μου είχα ένα τμήμα με τίτλο “Το πορτρέτο της επόμενης πανδημίας”. Σχεδόν όλα όσα περιγράφονται σε αυτό το κεφάλαιο έχουν ήδη συμβεί. Το κεφάλαιο αυτό γράφτηκε αρχικά ένα χρόνο πριν ο κόσμος συναντήσει το Covid-19.
Ήταν το βιβλίο προφητικό, όπως κάποιοι εκτιμούν; Όχι ιδιαίτερα αφού βασίζεται στην έρευνα.
Είμαι κλινικός ψυχολόγος και καθηγητής στο Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας. Αντιμετωπίζω ασθενείς, διδάσκω φοιτητές ιατρικής και διεξάγω έρευνες. Κατά τη διάρκεια της τριετούς καριέρας μου, τα κλινικά και ερευνητικά μου ενδιαφέροντα επικεντρώθηκαν στις αγχώδεις διαταραχές και στα συναφή προβλήματα. Αυτό περιλαμβάνει την ανησυχία για την υγεία, η οποία στο παρελθόν ονομάστηκε υποχονδρίαση.
Οι άνθρωποι που είναι ιδιαίτερα ανήσυχοι για την υγεία τους – οι λεγόμενοι υποχόνδριοι ή όσοι “ανησυχούν αρκετά” – μπορεί να είναι πρόκληση στη θεραπεία, αλλά παρ ‘όλα αυτά η υποχονδρίαση πάντα με εντυπωσίαζε. Οι άνθρωποι με αυτό το είδος προβλημάτων ανησυχούν υπερβολικά για την υγεία τους, παρόλο που οι γιατροί τους καθησυχάζουν, συχνά επανειλημμένα, ότι η υγεία τους είναι καλή. Οι συνάδελφοί μου και εγώ αντιμετωπίσαμε ασθενείς με αυτά τα προβλήματα και δημοσιεύσαμε ερευνητικά άρθρα και βιβλία σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που υποφέρουν από υπερβολικές ανησυχίες για την υγεία τους.
Μέσα από το κλινικό μου έργο και την έρευνα για την υποχονδρίαση, συνέχισα να διαβάζω αναφορές σε εφημερίδες να δηλώνουν ότι έρχεται η επόμενη πανδημία. Αυτό με ανησύχησε, πώς θα αντιδρούσαν οι ασθενείς μου σε μια τέτοια καταστροφή; Έτσι, άρχισα να κάνω έρευνες για τις πανδημίες του παρελθόντος, προσπαθώντας να καταλάβω πώς αντιδρούν οι άνθρωποι και πως αντιμετώπισαν την απειλή μόλυνσης.
Όσο περισσότερο διαβάζω για τις πανδημίες, τόσο περισσότερο συνειδητοποίησα ότι οι πανδημίες ήταν ουσιαστικά ψυχολογικά φαινόμενα. Οι πανδημίες δεν ήταν απλά για κάποιο ιό που μολύνει ανθρώπους. Οι πανδημίες προκλήθηκαν και συντηρήθηκαν από τον τρόπο που συμπεριφερόταν ο κόσμος. Οι πανδημίες ελέγχονται μόνο όταν οι άνθρωποι συμφωνούν να κάνουν συγκεκριμένα πράγματα, όπως να καλύπτουν τον βήχα τους, να πλένουν τα χέρια τους, να συμμορφώνονται με την κοινωνική αποστασιοποίηση και να εμβολιάζονται εάν υπάρχει εμβόλιο. Εάν, για διάφορους ψυχολογικούς λόγους, οι άνθρωποι αρνούνται να κάνουν αυτά τα πράγματα, τότε η πανδημία θα συνεχίσει να εξαπλώνεται.
Όσο περισσότερο ερεύνησα την ψυχολογία των πανδημιών, τόσο περισσότερο συνειδητοποίησα ότι η ψυχολογία είναι σημαντική για το πώς μια κοινωνία αντιδρά στις πανδημίες. Σε προηγούμενες πανδημίες υπήρξε ο ρατσισμός, ο πανικός, η βιασύνη του να «γίνω καλά» με συνωστισμό σε νοσοκομεία και άνθρωποι στρεσαρισμένοι για την αυτοαπομόνωση και άλλες μορφές κοινωνικής αποστασιοποίησης. Αποδείχθηκε ότι η ψυχολογία ήταν εξαιρετικά σημαντική στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν ή αντιδρούν στην απειλή της πανδημίας. Και πράγματι έχουμε δει όλα αυτά τα φαινόμενα στην τρέχουσα πανδημία του Covid-19.
Καθώς έγραφα το βιβλίο μου, πριν ο κόσμος συναντήσει τον Covid-19, συνειδητοποίησα κάτι. Κανένας, κατά την άποψή μου, δεν είχε βάλει ποτέ μαζί όλα τα κομμάτια. Δηλαδή, κανείς δεν είχε εξετάσει ποτέ τους τρόπους με τους οποίους η ψυχολογία ήταν σημαντική για την κατανόηση και την αντιμετώπιση των πανδημιών. Έχω περάσει δύο χρόνια βαθιά βυθισμένα σε αυτό το έργο, συνδυάζοντας ερευνητικές και ιστορικές πληροφορίες από ποικίλες επιστημονικές ειδικότητες και πολυάριθμες πανδημίες. Ήμουν πεπεισμένος ότι αυτό ήταν ένα σημαντικό έργο, επειδή οι ιολόγοι πρόβλεψαν ότι η επόμενη πανδημία έρχεται σύντομα. Έτσι, ήταν σημαντικό να κατανοήσουμε την ψυχολογία των πανδημιών, προκειμένου να βρούμε τρόπους να βοηθήσουμε τους ανθρώπους και τις κοινωνίες εν γένει να ελέγξουν την εξάπλωση της μετάδοσης και να αντιμετωπίσουν τη συναισθηματική δυσφορία που συνδέεται με αυτές.
Μου αρέσει να είμαι προνοητικός. Μου αρέσει να περιμένω τα προβλήματα πριν συμβούν. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο έγραψα το βιβλίο “Η Ψυχολογία των Πανδημιών”. Ας είμαστε προετοιμασμένοι. η επόμενη πανδημία έρχεται. Έτσι, υπέβαλα την πρότασή μου για το πανδημικό βιβλίο στον συντάκτη μου στις αρχές του 2019, περίπου 10 μήνες πριν από την έξαρση του Covid-19. Απέρριψε την πρότασή μου, λέγοντάς μου ότι “κανείς δεν θα διάβαζε το βιβλίο”. Απογοητευμένος, προσπάθησα να εξηγήσω ότι οι άνθρωποι είναι μυωπικοί. εστιάζουμε μόνο στο τι ακριβώς βρίσκεται μπροστά μας και τείνουμε να αγνοούμε τα πιο μακροπρόθεσμα προβλήματα. Ο συντάκτης μου δεν ήταν πεπεισμένος. Έτσι, υπέβαλα το βιβλίο μου σε έναν άλλο εκδότη και, όπως η μοίρα θέλησε, το βιβλίο δημοσιεύθηκε λίγες εβδομάδες πριν από την εκδήλωση του Covid-19.
Υπάρχουν δυο προβλέψεις στο βιβλίο μου που δεν έχουν ακόμη δοκιμαστεί: ελπίζω ότι σε αυτήν την πανδημία, όπως και στις πανδημίες που πέρασαν, θα υπάρξει αύξηση του αλτρουισμού, όπου οι άνθρωποι θα συναντηθούν και θα υποστηρίξουν ο ένας τον άλλον, στο βαθμό που είναι δυνατόν. Αλλά ανησυχώ ότι σε αυτή την πανδημία, όταν ένα εμβόλιο γίνει διαθέσιμο, οι άνθρωποι δεν θα ασχοληθούν με τον εμβολιασμό. Αυτό ήταν ένα πρόβλημα και στις προηγούμενες πανδημίες. Δεν μπορούμε να προστατέψουμε τα πιο ευάλωτα μέλη της κοινότητάς μας αν δεν εμβολιασθούμε όλοι – και, καθώς βγαίνουμε στην άλλη άκρη αυτής της ανθρωπιστικής καταστροφής, αυτό πρέπει να έχουμε κατά νου.
*Το άρθρο μεταφράστηκε από το αγγλικό στην εφημερίδα Independent.co.uk όπου το γράφει ο ίδιος καθηγητής ψυχολογίας του πανεπιστημίου της Κολούμπια Στίβεν Τέιλορ
Για οποιαδήποτε αναδημοσίευση να αναφερθεί η πηγή στα ελληνικά.
Επιμέλεια
www.inpsyche.gr
