INPSYCHE.GR Εύη Ρομφαία, Κλινική ψυχολόγος
Σχετικά Άρθρα
Σκεφτείτε αυτή την σκοτεινή τριάδα: τον ναρκισσισμό , την ψυχοπάθεια και τον μακιαβελισμό σαν το τρίγωνο των Βερμούδων που είναι επικίνδυνο να πλησιάσετε! Τα χαρακτηριστικά και των τριών αυτών προφίλ, αλληλεπικαλύπτονται συχνά και δημιουργούν ένα προφίλ προσωπικότητας το οποίο είναι καταστρεπτικό και τοξικό, ειδικά όταν πρόκειται για στενές σχέσεις, στις οποίες οι άμυνες μας είναι αδύναμες.
‘Ενα παράδειγμα είναι αυτό μιας γυναίκας που ήταν το θύμα πλαστής ταυτότητας. Οι τραπεζικοί και πιστωτικοί της λογαριασμοί είχαν τεθεί σε κίνδυνο. Εκείνη την εποχή ήταν ερωτευμένη με τον φίλο της με τον οποίο συζούσε μαζί του στο διαμέρισμά της. Μιλούσε τακτικά με το FBI και έπασχε από έντονο άγχος και συναισθηματικό στρες. Οι αρχές στην ανακάλυψη του ένοχου δράστη βρέθηκαν αναποτελεσματικές.
Ο αρραβωνιαστικός της ήταν πολύ υποστηρικτικός στη διεξαγωγή της έρευνας. Την παρηγορούσε, κατά καιρούς της αγόραζε δώρα και της πλήρωνε το μηνιαίο μίσθωμα από τα χρήματα που του έδινε εκείνη. Όταν τελικά ο ιδιοκτήτης αντιμετώπισε τους μήνες παραβατικότητας της, συνειδητοποίησε ότι ο εγκληματίας ήταν στην πραγματικότητα ο ίδιος της ο φίλος, ο οποίος έβαζε τα χρήματα ενοικίου στην τσέπη του, εκτός από τα δώρα που τις αγόραζε. Η άρνησή της εφερε δυσκολία να αποδεχτεί την αλήθεια για το αδίστακτο gaslighting (ορολογία είδους ψυχολογικής χειραγώγησης).
Ποια λοιπόν είναι η σκοτεινή τριάδα Dark Triad;
Αυτός ο δημοφιλής όρος δημιουργήθηκε το 2002 από τους Paulhus και Williams. Το Dark Triad αναφέρεται σε τρία ασυνήθιστα αρνητικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας , το ναρκισσισμό, την ψυχοπάθεια και το μακιαβελισμό. Γενικά, ο όρος αναφέρεται σε άτομα με “υποκλινικά” συμπτώματα, που σημαίνει ότι μπορεί να μην έχουν απαραιτήτως πλήρη ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας (ΝΔΠ) ή διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας (ΔΑΠ). Ο μακιαβελισμός προέκυψε από τη φιλοσοφία του Μακιαβέλλι και δεν αποτελεί διαταραχή αλλά σύνδρομο.
- Ο ναρκισσισμός χαρακτηρίζεται από την επιδίωξη της ικανοποίησης του εγώ, της ματαιοδοξίας, μιας αίσθησης υπεροχής, μεγαλοπρέπειας, κυριαρχίας και υψηλού δικαιώματος.
- Ο μακιαβελισμός χαρακτηρίζεται από χειραγώγηση – μια υποτιμητική, διπρόσωπη και ανήθικη προσωπικότητα, επικεντρωμένη στο προσωπικό συμφέρον και το προσωπικό κέρδος.
- Η ψυχοπάθεια διακρίνεται από τη σκληρότητα, την παρορμητικότητα και τη διαρκή αντικοινωνική και τολμηρή συμπεριφορά.
Κοινά χαρακτηριστικά της σκοτεινής τριάδας/ Dark Triad
Μια πρόσφατη συγκριτική έρευνα προσπάθησε να αναλύσει τις διαφορές ανάμεσα σε αυτές τις τρεις κακόβουλες προσωπικότητες. Σε ένα βαθμό, όλοι ενεργούν επιθετικά για το προσωπικό συμφέρον και με έλλειψη ενσυναίσθησης ή τύψεων. Αυτά τα ψυχολογικά προφίλ όμως, είναι ειδικά στο χειρισμό, στο να εκμεταλλεύονται και να εξαπατούν τους άλλους, παρόλο που τα κίνητρά τους και η τακτική τους ποικίλλουν. Παραβιάζουν τα κοινωνικά πρότυπα και τις ηθικές αξίες και ψεύδονται, εξαπατούν, ξεγελούν, κλέβουν και εκφοβίζουν. Θεωρείται ότι οι γενετικοί παράγοντες υποβόσκουν κάτω από την προσωπικότητά τους σε κάποιο βαθμό.
Ο μακιαβελισμός και η ψυχοπάθεια συσχετίζονται στενότερα λόγω της κακόβουλης συμπεριφοράς, ενώ οι ναρκισσιστές είναι αμυντικοί και πιο εύθραυστοι. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η μεγαλοπρέπεια και η αλαζονεία είναι μια ψεύτικη κάλυψη για βαθύτερα αισθήματα ανεπάρκειας. (Βλέπε ” Σχέσεις με Ναρκισσιστές.”) Οι άνδρες ξεπερνούν τις γυναίκες, κυρίως όταν μετρήθηκαν τα ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά (δηλαδή, όχι μόνο η παραπλάνηση, ο χειρισμός, κλπ.). Η διαφορά αυτή, με την εμφανή αντικοινωνική συμπεριφορά συνδέεται με την ψυχοπάθεια, γεγονός που υποδηλώνει ότι μπορεί να οφείλεται σε βιολογικούς παράγοντες, όπως η τεστοστερόνη , καθώς και ο καθώς και οι κοινωνικοί κανόνες.
Και οι τρεις τύποι (ο ναρκισσισμός σε μικρότερο βαθμό) σημείωσαν χαμηλή ευχαρίστηση , όπως μετρήθηκε με τη δοκιμασία προσωπικότητας των ψυχομετρικών τεστ Big Five που μετράει 5 χαρακτηριστικά: την εξωστρέφεια , τον νευρωτισμό , την ευγένεια, τη συνειδητότητα και την δεκτικότητα στην εμπειρία.
Οι Μακιαβελικοί και οι ψυχοπαθείς στερούνται περισσότερο τη συνειδητότητα (Γιατί να δουλέψετε όταν μπορείτε να εξαπατήσετε και να κλέψετε!) Οι ψυχοπαθείς έχουν τα πιο χαμηλά επίπεδα νευρωτισμού ή αρνητικών συναισθημάτων, γεγονός που τους κάνει πιο απειλητικούς. Όπως είναι αναμενόμενο, οι ναρκισσιστές ήταν πιο ανοιχτοί και πολύ πιο εξωστρεφείς. Η εξωστρέφεια συσχετίζεται με το γεγονός ότι οι ναρκισσιστές τείνουν να είναι δημιουργικοί.
Εξαπάτηση
Και οι τρεις προσωπικότητες στερούνται ειλικρίνειας και εντιμότητας, η οποία περιλαμβάνει ειλικρίνεια, πίστη, έλλειψη απληστίας και δικαιοσύνη. Μια μελέτη σχετικά με την εξαπάτηση αποκάλυψε ότι και οι τρεις εξαπατούν όταν ο κίνδυνος να πιαστούν είναι χαμηλός. Όταν ο κίνδυνος είναι υψηλός, οι ψυχοπαθείς και οι Μακιαβελικοί (όταν η ενέργεια τους για σκέψη είναι χαμηλή) εξαπατούν. Και οι δύο ψεύδονται σκόπιμα. Οι ναρκισσιστές έχουν υψηλότερα επίπεδα αυταπάτης περισσότερο από σκόπιμη ανειλικρίνεια.
Ψυχοκοινωνικές συνέπειες
Η συγκριτική έρευνα της σκοτεινής τριάδας, εξέτασε διάφορες συμπεριφορές, όπως επιθετικότητα ( εκφοβισμός , σαδισμό, επιθετικότητα και βία), ασταθή τρόπο ζωής (παρορμητικότητα, ανάληψη κινδύνου και χρήση ουσιών), σεξουαλική δραστηριότητα (παράξενες φαντασιώσεις , απιστία, σεξουαλική παρενόχληση), κοινωνικο-συναισθηματικά ελλείμματα (έλλειψη συμπάθειας, χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη και θεωρία του νου, όπως στην απόδοση των νοητικών καταστάσεων των ίδιων και των άλλων), προβληματική ψυχική υγεία ( κατάθλιψη, τη μοναξιά, το άγχος) έλλειψη αξιών, «θανατηφόρα αμαρτήματα» και ηθική απεμπλοκή, δηλαδή «οι κανόνες δεν ισχύουν για μένα»), αντικοινωνικές τακτικές (εξαπάτηση, ψέμα), διαπροσωπικά προβλήματα (έλλειψη ενσυναίσθησης και συνείδηση).
Οι μακιαβελικοί και οι ψυχοπαθείς σημείωσαν υψηλότερα επίπεδα σε αυτά τα ψυχοκοινωνικά ζητήματα, οι δε ψυχοπαθείς διπλάσια υψηλότερα από τους ναρκισσιστές. Τα υψηλότερα αποτελέσματα ήταν μεταξύ των ψυχοπαθών, με την επιθετικότητα να είναι το υψηλότερο σε βαθμο χαρακτηριστικό. Οι ναρκισσιστές βαθμολογήθηκαν στις κατηγορίες επιθετικότητας, σεξουαλικών ζητημάτων, διαπροσωπικών δυσκολιών και αντικοινωνικής τακτικής. Μεταξύ των τριών προσωπικοτήτων, οι περισσότερες από τις υψηλές βαθμολογίες οφείλονταν σε ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά. Όταν αυτά ήταν υπο επιτήρηση (αφαιρέθηκαν), ο ναρκισσισμός εξακολουθούσε να υπολογίζεται για τις διαπροσωπικές δυσκολίες.
Χωρίς ενσυναίσθηση
Για να κατανοήσουμε περαιτέρω την έλλειψη ενσυναίσθησης ανάμεσα στις προσωπικότητες της σκοτεινής τριάδας, εξετάστηκε σε έρευνα η συναισθηματική ενσυναίσθηση, η οποία είναι η ικανότητα να υπάρχει μια κατάλληλη συναισθηματική ανταπόκριση στα συναισθήματα των άλλων και η γνωστική ενσυναίσθηση, η οποία είναι η ικανότητα να διακρίνεις τις συναισθηματικές καταστάσεις των άλλων. Διαπίστωσαν ότι και οι τρεις τύποι προσωπικότητας δεν είχαν συναισθηματική ενσυναίσθηση, αλλά είχαν απίστευτη γνωστική ενσυναίσθηση. Ιδιαίτερα και οι τρεις τύποι συναισθάνονταν θετικά κοιτάζοντας θλιβερά πρόσωπα και ένιωθαν αρνητικά βλέποντας χαρούμενες εικόνες. Οι ναρκισσιστές και οι ψυχοπαθείς συναισθάνονταν επίσης καλά βλέποντας θυμωμένα πρόσωπα. Οι ψυχοπαθείς ήθελαν να βλέπουν φοβισμένα πρόσωπα.
Η συνολική ενσυναίσθηση ήταν χαμηλότερη μεταξύ των ψυχοπαθών και των Μακιαβελικών και οι συμμετέχοντες που ήταν σε υψηλό επίπεδο από τους τρεις τύπους προσωπικότητας είχαν τη χαμηλότερη συναισθηματική ενσυναίσθηση. Οι ναρκισσιστές σημείωσαν την υψηλότερη θέση στη γνωστική ενσυναίσθηση. Το γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι ευαίσθητοι στα συναισθήματα των άλλων, διατηρώντας ταυτόχρονα την ικανότητα να εκτιμούν τα συναισθήματα των άλλων, τους επιτρέπει να χειραγωγούν στρατηγικά τους ανθρώπους, αγνοώντας τη βλάβη που προκαλούν.
Προστάτευσε τον εαυτό σου
Αν νομίζετε ότι υπάρχει πιθανότητα να είστε σε σχέση με μια προσωπικότητα Dark Triad, αναζητήστε ψυχοθεραπεία . Μη φοβάστε να μιλήσετε σε άλλους για την εμπειρία σας. Καλύπτοντας την κακή συμπεριφορά είναι κάτι συνηθισμένο όμως είναι μια επικίνδυνη μορφή άρνησης που θα σας βλάψει. Μάθετε για τη ναρκισσιστική κακοποίηση, σχετικές μορφές κακοποίησης, καταχρηστικές σχέσεις, και ναρκισσιστικές σχέσεις. Η βία ακολουθείται της συναισθηματικής κακοποίησης . Αν βρεθήκατε υπο απειλή βίας από τέτοιο πρόσωπο, μην περιμένετε να μην ξανασυμβεί ή να πιστέψετε ότι δεν θα επαναληφθεί, ζητήστε βοήθεια.
Darlene Lancer, JD, LMFT (2018)
Be cautious of involvement with someone who fits the profile of the Dark Triad.
Το άρθρο μεταφράστηκε από τον Απόστολο Σαρικούδη τελειόφοιτο της σχολής του Κέντρου Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας & Συμβουλευτικής.
Επιμέλεια Inpsyche.gr
