INPSYCHE.GR Εύη Ρομφαία, Κλινική ψυχολόγος
Σχετικά Άρθρα
Επισκόπηση τριών από τις πιο ασυνήθιστες παρουσιάσεις της ψυχιατρικής.
Η ψύχωση έχει ιστορικά οριστεί ως “η απώλεια επαφής με την πραγματικότητα” και μπορεί να παρατηρηθεί σε διάφορες ψυχικές διαταραχές, όπως η σχιζοφρένεια , η διπολική διαταραχή και η μείζονος κατάθλιψη. Τα κύρια συμπτώματα της ψύχωσης περιλαμβάνουν ψευδαισθήσεις , αυταπάτες/παραλήρημα, αποδιοργανωμένη σκέψη και μια σειρά από αρνητικά συμπτώματα που αντιπροσωπεύουν μια απουσία ή απώλεια φυσιολογικής ανθρώπινης εμπειρίας (συναισθηματική επιπέδωση, αλογία , αβουλία και ανηδονία) .
Η σχιζοφρένεια, που θεωρείται η κλασική ψυχωτική διαταραχή, καταδεικνύει την πολυπλοκότητα και την ετερογένεια των ψυχωτικών συμπτωμάτων. Πριν από το DSM-5 , η διάγνωση της διαταραχής γινόταν σύμφωνα με πέντε υπότυπους: παρανοϊκός, αποδιοργανωμένος, κατατονικός, αδιαφοροποίητος και υπολειμματικός. Πιο πρόσφατα, ορισμένοι συγγραφείς έχουν προτείνει ότι η “σχιζοφρένεια” κατανοείται καλύτερα ως ασθένεια περιγράφοντας μια σειρά διαφορετικών ασθενειών, ίσως περισσότερες από 100, παρά ως μια μεμονωμένη οντότητα ασθένειας (Frances, 2013).
Από την ίδρυση της σύγχρονης επιστημονικής ψυχιατρικής, από τα μέσα έως τα τέλη του 1800, στη βιβλιογραφία έχουν περιγραφεί μερικά σπάνια κλινικά σύνδρομα τα οποία αντιπροσωπεύουν μοναδικές μορφές ψυχωτικής ασθένειας. Θα παρουσιάσω εν συντομία κάθε σύνδρομο εδώ.
Σύνδρομο Cotard
Ονομάστηκε από τον Γάλλο νευρολόγο Jules Cotard (1840-1889). Το σύνδρομο Cotard είναι ένας τύπος ασθένειας στην οποία το πάσχον άτομο πιστεύει ότι είναι ήδη νεκρό, δεν υπάρχει, βρίσκεται σε αποσύνθεση ή έχει χάσει το αίμα του ή τα εσωτερικά του όργανα (Berrios & Luque, 1995). Ο Cotard χρησιμοποίησε αρχικά τον όρο délire des negations για να περιγράψει αυτό το φαινόμενο και πίστευε ότι ήταν ένας ξεχωριστός τύπος καταθλιπτικής ασθένειας και όχι μια μορφή ψευδαίσθησης, άποψη η οποία υποστηρίζεται από τους Berrios και Luque (1995).
Κάποτε είδα έναν ασθενή, κατά τη διάρκεια της πρακτικής μου άσκησής, ο οποίος διαγνώστηκε κατά την ψυχιατρική νοσηλεία του από τον θεράποντα ψυχίατρο με σύνδρομο Cotard. Ήταν μια ηλικιωμένη κυρία με σοβαρή – έντονη κατάθλιψη, υποστήριξε την παραληρητική πεποίθηση ότι η καρδιά και τα άλλα όργανα της είχαν μετατραπεί σε πέτρα. Όπως πολλοί ασθενείς με σύνδρομο Cotard, αυτή η ασθενής έφτασε στο ακραίο σημείο παρα λίγο να αποπειραθεί να αυτοκτονήσει: Συγκεκριμένα, προσπάθησε να κόψει το κεφάλι της με αλυσοπρίονο. Ερμηνεύσαμε ψυχαναλυτικά την ψευδαίσθηση της πίστης της ως υλοποίηση μιας εσωτερικής αίσθησης «θανάτου», «απάθειας», «νεκρότητας ή αψυχίας» και «ψυχρότητας».
Ενώ το σύνδρομο Cotard δεν αναφέρεται στο DSM, αναφέρονται οι «μηδενιστικές αυταπάτες». Η κατάσταση παραμένει ένα ελάχιστα κατανοητό φαινόμενο κι όταν διαγιγνώσκεται, συνήθως αντιμετωπίζεται με αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωσικά φάρμακα ή ηλεκτροσπασμοθεραπεία .
Σύνδρομο Capgras
Πήρε το όνομα του από έναν άλλον Γάλλο γιατρό, τον ψυχίατρο Joseph Capgras (1873-1950). Το σύνδρομο Capgras είναι μια κατάσταση στην οποία ένα άτομο έχει την παραληρητική πεποίθηση ότι ένας φίλος, σύζυγος, γονέας ή άλλο στενό μέλος της οικογένειας, έχει αντικατασταθεί από έναν ολόιδιο κι απαράλλαχτο απατεώνα. Παρατηρείται περισσότερο συχνά στη σχιζοφρένεια παρανοϊκού τύπου, το σύνδρομο Capgras εμφανίζεται επίσης συχνά σε ασθενείς με νευροεκφυλιστική νόσο, όπως η άνοια των σωματίων Lewy, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερη ηλικία (Josephs, 2007).
Οι Passer και Warnock (1991) περιγράφουν μια τυπική περίπτωση:
Η κυρία D, μια 74χρονη παντρεμένη νοικοκυρά, που εξήλθε πρόσφατα από ένα τοπικό ψυχιατρικό νοσοκομείο μετά την πρώτη της ψυχιατρική εισαγωγή, παρουσιάστηκε στη μονάδα μας για δεύτερη γνώμη. Τη στιγμή της εισαγωγής της νωρίτερα μέσα στο τρέχον έτος, είχε λάβει τη διάγνωση της άτυπης ψύχωσης λόγω της πεποίθησής της ότι ο σύζυγός της είχε αντικατασταθεί από άλλο άσχετο άνδρα. Αρνήθηκε να κοιμηθεί με τον ολόιδιο απατεώνα, κλειδώθηκε στην κρεβατοκάμαρα της και αφού κλείδωσε την πόρτα της τη νύχτα, ζήτησε από τον γιο της ένα όπλο και τελικά έδωσε μάχη με την αστυνομία όταν έγιναν προσπάθειες να την μεταφέρουν προς νοσηλεία. Κατά καιρούς πίστευε ότι ο σύζυγός της ήταν ο επί πολλών ετών αποθανών πατέρας της. Αναγνώρισε εύκολα άλλα μέλη της οικογένειας και δεν μπορούσε να αναγνωρίζει σωστά τον σύζυγό της.
Όπως το σύνδρομο Cotard, το σύνδρομο Capgras δεν περιλαμβάνεται στο DSM. Παραμένει μια κακώς κατανοητή και υπό εκτίμηση κατάσταση και η θεραπεία της περιλαμβάνει συνήθως κάποιο συνδυασμό ψυχοθεραπείας και αντιψυχωσικών φαρμάκων .
Folie à Deux (Κοινή Ψυχωτική Διαταραχή)
Το Folie à Deux η επινεμόμενη ψυχωσική διαταραχή, προήλθε από το γαλλικό για την «τρέλα των δύο», είναι ένα σπάνιο ψυχιατρικό σύνδρομο στο οποίο οι ψευδαισθήσεις και μερικές φορές οι παραληρητικές ιδέες, δηλαδή ομοειδή ψυχωσικά σύνδρομα (Dantendorfer, Maierhofer, & Musalek, 1997), μοιράζονται από δύο άτομα σε άμεση στενή σχέση. Ένα παράδειγμα της κατάστασης θα ήταν ένα κοινωνικά απομονωμένο ζευγάρι όπου ο σύζυγος αρχικά αναπτύσσει μια αυταπάτη ότι έχει στοχοποιηθεί και παρακολουθείται από την KGB, και στη συνέχεια η γυναίκα υιοθετεί αυτή την παραληρητική ιδέα. Το Folie à Deux έχει επίσης πρόσφατα χαρακτηριστεί ως «κοινή ψυχωτική διαταραχή», δυαδική τρέλα ή συμβιωτική ψύχωση .
Υπάρχουν κάποια στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η κοινωνική απομόνωση είναι ένας κύριος παράγοντας που συμβάλλει στην ανάπτυξη μιας κοινής ψυχωτικής διαταραχής. Υπάρχει επίσης κάποιος λόγος να πιστεύουμε ότι εκείνοι με δευτερογενείς περιπτώσεις, δηλαδή, εκείνοι που υιοθετούν την ψύχωση από το πρωτογενές άτομο, μπορεί να είναι πιο πιθανό να έχουν μια υποκείμενη εξαρτημένη διαταραχή προσωπικότητας (Newman & Harbit, 2010).
Ενώ οι προγενέστερες εκδόσεις του DSM έχουν καταγράψει το Folie à Deux ως ξεχωριστή ψυχωτική διαταραχή, το DSM-5 δεν διαχωρίζει πλέον την παραληρητική διαταραχή από την κοινή ψυχωτική διαταραχή. Εάν πληρούνται τα κριτήρια τότε και τα δύο άτομα που πάσχουν διαγιγνώσκονται με παραληρητική διαταραχή.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Berrios, G. E., & Luque, R. (1995). Cotard’s delusion or syndrome: A conceptual history. Comprehensive Psychiatry, 36(3), 218-223.
Dantendorfer, K., Maierhofer, D., & Musalek, M. (1997). Induced hallucinatory psychosis (Folie à Deux Hallucinatoire): Pathogenesis and nosological position. Psychopathology, 30(6), 309-315.
Frances, A. (2013). Saving normal: An insider’s revolt against out-of-control psychiatric diagnosis, DSM-5, big pharma, and the medicalization of ordinary life. New York: HarperCollins.
Josephs, K. A. (2007). Capgras syndrome and its relationship to neurodegenerative disease. Archives of Neurology, 64(12), 1762-1766.
Newman, W. J., & Harbit, M. A. (2010). Folie à Deux and the courts. Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law, 38(3), 369-375.
Passer, K. M., & Warnock, J. K. (1991). Pimozide in the treatment of Capgras syndrome: A case report. Psychosomatics, 32(4), 446-448.
Σχετικά με τον Συγγραφέα:
Ο Mark L. Ruffalo, D.Psa., LCSW, είναι ψυχοθεραπευτής στην Τάμπα. Προσφέρει τις υπηρεσίες του ως εκπαιδευτής ψυχιατρικής και κοινωνικής εργασίας.
Μετάφρασση άρθρου, Απόστολος Σαρικούδης ( τελειόφοιτος της σχολής του Κέντρου Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας & Συμβουλευτικής)
Επιμέλεια www.inpsyche.gr
